Jedan dan u Bratislavi

Iako Bratislava nije bila moja ciljana destinacija, posetila sam je na jedan dan u prolazu, prilikom putovanja u Prag. Odnosno, poseta ovoj prestonici na Dunavu svela se na nekih šest ipo sati. Četiri sata u pratnji vodiča starim jezgrom grada i dva ipo sata samostalnog obilaska do polaska autobusa dalje.

Nakon obilaska grada stekla sam utisak da je ovo vreme zaista premalo i da Bratislava zaslužuje mnogo više, ali, sa druge strane sasvim dovoljno da se prošeta divnim kaldrmisanim ulicama i vidi ono osnovno što grad nudi. U svakom slučaju, idete li na putovanje u Beč ili Prag, preporučujem da ovaj grad nikako ne zapostavite.

Smeštena je na obe obale Dunava, a više od dve stotine godina je bila glavni grad Ugarske. Na istočnoj obali Dunava nalazi se stari, istorijski deo grada, a na zapadnoj se smestio moderni deo.

Grad je udaljen samo 60 km od Beča, pa su tako Bratislava i Beč najbliži glavni gradovi u Evropi. Granice grada dosežu državne granice Austrije i Mađarske pa je i po tome grad jedinstven jer je jedini u svetu koji se graniči sa dve države. Od granice sa Austrijom udaljena je samo četiri kilometra, dok je od granice sa Mađarskom udaljena 13 kilometara. Na samo sat vremena vožnje se stiže do granice sa Češkom.

Ulaskom Slovačke u EU, Bratislava je postala jedna od omiljenih turističkih destinacija za turiste iz okolnih zemalja, ali zbog nedovoljnog broja smeštajnog kapaciteta, posete su mahom jednodnevne ili posebno aktuelne u vreme većih praznika. Tako je Bratislava idealna destinacija za izlet iz Austrije, Češke, ili kao što je slučaj sa našim agencijama koje je svrstavaju u svoju usputnu ponudu na nekoliko sati.

Prvi susret sa Bratislavom može nas zavarati sivilom stambenih zgrada i solitera građenih nakon Drugog Svetskog rata u stilu gradnje istočnog bloka gde živi najveći broj stanovnika grada. Ovaj deo grada se naziva Petržalka i smešten je na desnoj obali Dunava. Međutim, pređete li Dunav, bićete iznenađeni izgledom starog dela grada i dobroćudnim stanovnicima koji će vas neretko pozdraviti sa "dobar dan", shvate li odakle dolazite, pa ćete se u trenutku osećati kao da ste kog kuće, što i nije tako loše nakon 570 km pređenih od Beograda.

Nekada poznata kao nemački Pressburg ili mađarski Pozsony, oduvek je bila jedno od kulturnih središta srednje Evrope. Kao središte viševekovne istorije, grad je bio raskrsnica brojnih kultura i trgovinskih puteva. Obiluje brojnim kulturno istorijskim građevinama koje su većinom smeštene u starom delu grada koje je glavno mesto bogatih kulturnih dešavanja tokom cele godine. Akcenat našeg obilaska grada je upravo taj stari deo Bratislave.

Autobus se parkirao na parkingu ispred Slovačkog Nacionalnog muzeja koji se nalazi uz samu reku na "novom mostu", odakle smo i krenuli u obilazak starog jezgra grada. Nakon nekoliko desetina metara hoda došli smo do Trga Hviezdoslav na kom je zgrada koja je sedište Slovačkog Nacionalnog pozorišta, sagrađenog 1886.god. za vreme Austro-Ugarske u neo-renesansnom stilu, po projektu becčkih arhitekata Felnera i Helmera koji su projektovali zgrade pozorišta u deset evropskih zemalja. Ispred zgrade pozorišta se nalazi Ganimedova fontana koju je izradio bratislavski kipar Viktor Tilgner 1888.god.

Dalje nastavljamo popločanim ulicama i ulazimo u staro jezgro koje je vrlo pitomo, ali čini mi se za jednu prestonicu iznenađujuće malo.

U srednjem veku Bratislava je bila opasana zidinama, a ulaz i izlaz bili su mogući samo kroz jednu od četiri utvrđenih kapija. Na istočnoj strani grada se nalazila Laurinska kapija, na južnom delu Ribarska, koja je bila najmanja od svih i služila je za prolazak ribara koji su ulazili u grad noseći svoj ulov-ribu iz Dunava. Na zapadnoj strani nalazila se Vidrička kapija, poznata i kao Tamna ili Crna vrata, jer su izgledala kao tunel.

Mi prolazimo kroz Mihaljsku kapiju iz ranog XVII veka koja je i jedina postojeća kapija gradskog utvrđenja. U njoj se nalazi Muzej oružja, dok se iznad kapije izdiže Mihaljska kula, visoka 51 metar. U prolazu ispod kule se nalazi "nulta tačka" na kojoj su upisane udaljenosti 29 svetskih metropola od ove evropske prestonice. Kula je izgrađena oko 1300.godine, a njen današnji izgled rezultat je barokne rekonstrukcije iz 1758.god. kada je na vrh stavljen kip svetog Mihaela koji se bori protiv zmaja. Odatle vodi glavna Mihaljska ulica, popločana kaldrmom, kojom uz nekoliko sporednih i užih ulica dolazimo do glavnog trga koji je srce starog dela grada-Hlavne namestie. Na trgu se nalazi Rolandova fontana, koja se još zove i Maksimilijanova fontana, jer je sagrađena na inicijativu kralja Maksimilijana II Habzburškog davne 1572.god. nakon njegovog krunisanja za mađarskog kralja, kada je veliki deo Bratislave stradao u požaru prouzrokovanom vatrometom. U XIX veku Maksimilijanov kip počinju upoređivati sa Rolandom, legendarnim vitezom i zaštitnikom grada.

Jedna od legendi kaže da se kip okrene jednom u 100 godina, dok drugi tvrde da se okrene u noći dočeka nove godine kako bi pozdravio stare junake koji su u prošlosti branili grad. Treća legenda je i najinetresantnija. Ona govori o buđenju kipa u novogodišnjoj noći koje mogu videti samo Bratisljavljani čistog srca i device.

U neposrednoj blizini, u samom centru se nalazi bronzana skulptura koja prikazuje francuskog vojnika sa Napoleonovom kapom naslonjenog na klupu.

Moram da napomenem da ima više bronzanih skulptura i da su sve vrlo zanimljive. U toku šetnje ćete naići na skulpturu "Schöner Naci"-gospodina u fraku, koji dame pozdravlja spuštenim šeširom, a za kojeg legenda kaže da je bio stvarna ličnost, da nije imao svoj dom i da su mu hranu davali ljubazni vlasnici obližnjih krčmi. Na ćošku jedne od starih građevina uslikaće vas "Paparazzi", skulptura koja je postavljena pored istoimenog kafića, a priča kaže da poznati Bratislavljani nisu mogli pobeći objektivu ovog gospodina.

Ćumil, koji redovno viri pod suknje Slovakinja a i turistkinja, iznad glave ima natpis "Man at work" (čovek na poslu) - i svakako je turistima najinteresantnija statua koja prikazuje čoveka koji viri iz šahte. Postavljena je 1997.god ali je vrlo brzo postala najpoznatija i najpopularnija. Sumnjam da je bilo ko, ko je bio u Bratislavi propustio da ga fotografiše, čak se nalazi na skoro svakoj razglednici koju sam videla. Za ovu statuu se kaže da, ko je dodirne levom rukom za šlem i zamisli želju, želja će mu se i ostvariti. Postoji i druga priča, koja kaže da mu treba protrljati nos da bi vam se ispunila želja koju ste prethodno zamislili. Zato, svakako proverite obe varijante :-)

Nedaleko od najpoznatijeg stanovnika Bratislave, kako nazivaju Ćumila, nalazi se niz statua. Najpoznatija od njih je posvećena Hansu Kristijanu Andersenu, poznatom piscu. Na njoj su prikazani likovi iz bajki koje je pisao.

Dalje, prolazimo kraj Franjevačke crkve i manastira koja datira još iz 1297.god. sa čijeg prozora nas posmatra figura franjevačkog monaha. Zatim idemo do Gradske kuće (kompleks građevina iz XIV - XV veka) u kojoj se nalazi Gradski muzej osnovan 1868.godine.

Potom nastavljamo do Nadbiskupove palate. Palata Arhibiskupije, počela je da se gradi u XIII veku. Nalazi se na Primacilnom trgu i jedna je od najlepših neoklasičnih građevina. Dovršena je 1781. za biskupe iz Ostrogona. Na fasadi se može videti 150 kg težak čelicni biskupski šešir, a unutra se nalazi prekrasna Dvorana ogledala, po uzoru na Versaj. U toj dvorani Napoleon je potpisao četvrti Presburški sporazum, 1805.god. nakon bitke kod Austerlitza. Danas se u ovoj palati nalazi zbirka retkih engleskih goblena iz XVII veka. Leti se u njoj održavaju koncerti klasične muzike i u njoj su nekada nastupali Mocart, Betoven, Bartok i List.

Prolazimo kraj zgrade Stara Radnica – stara većnica u kojoj je smešten najstariji Slovački muzej. Istorijski centar je građen sa mnogo baroknih palata.
Grasalkovičeva palata (Predsednicka palata) sedište je predsednika Slovačke od 1996.god. a nalazi se pored letnje biskupove palate.

Građena je u impresivnom rokoko-kasnom baroknom stilu sa francuskim vrtom. Izgrađena je 1760. godine za kneza Antala Grašalkoviča, vrhovnika mađarskog veća (neka vrsta ministra ekonomije i finansija u Mađarskom kraljevstvu), a izgradio ju je arhitekt A.Mayerhofer. U njoj se nalaze veliki broj lepo uređenih soba i impresivno stepenište. Jozef Hajdn je u ovoj palati odsvirao premijere nekih svojih dela. Njeni nekada veliki vrtovi, danas su javni parkovi u kojima se nalazi kip bratislavskog kompozitora Jana Nepomuka Humela.

Crkva Sv. Elizabete, više je poznata kao „plava crkva“, dobila je ime po karakteristično plavoj boji fasade. Projektovao ju je mađarski arhitekta Odon Lehner. Lehner je koristio beton za izgradnju i spoljašnju fasadu prekrio je žbukom u nekoliko nijansi plave boje, ukrašenu sa keramičkim cvetnim pločicama u tamno plavoj boji.

Obišli smo i najistaknutiju gotsku građevinu u Bratislavi, Katedralu Sv. Martina iz XIV-XV veka koja je sagrađena na mestu stare romaničke crkve iz XIII veka u kojoj je krunisano najmanje devet ugarskih kraljeva i osam kraljica, uključujući i Mariju Tereziju. Put kojim su kraljevi prolazili označen je zlatnim krunama postavljenim uokolo. Na samom vrhu katedrale, na visini od 85 m stavljena je ogromna kruna svetog Stjepana, teška 300 kilograma, za čiju izradu je bilo potrebno osam kilograma zlata i ona leži na platou prečnika dva puta dva metra. Zbog svoje blizine dvorcu, osim religiozne imala je i svoju praktičnu funkciju – najviši toranj služio je kao bastion u obrambenom sastavu grada.

Na 100 metara iznad Dunava se nalazi najpoznatija Bratislavska znamenitost koja gospodari panoramom Bratislave - Bratislavski dvorac-Bratislavsky hrad. Današnji izgled dobio je u XV veku. Zadnju veliku rekonstrukciju u baroknom stilu vrši Marija Terezija u XVIII veku kada se glavni grad Mađarske vratio u Budimpeštu.

Godine 1811. krivicom pijanih austrijskih vojnika, dvorac zahvata veliki požar i od njega ostaju samo ruševine. Komunisti ga renoviraju u razdoblju od 1956. do 1968. Danas se u njemu nalaze kabineti Vlade, a na trećem spratu je deo Slovačkog Narodnog muzeja, gde je izloženo oružje, nameštaj i predmeti iz folklorne baštine. Severnije od dvorca, ali unutar zidina, nalazi se Muzej folklorne muzike sa izloženim frulama, zviždaljkama, bubnjevima itd.

Nedaleko od dvorca nalazi se zgrada Slovačkog parlamenta, koja je u potpunoj suprotnosti sa okolinom. Naime, parlament je građen u komunistickoj eri ondašnje Čehoslovačke i nikako ne ide uz srednjevekovni zamak i građevine oko njega.

Spuštajući se od dvorca ulicama popločanim krupnim kamenom, vraćamo se na Dunavski kej, odakle nas nekoliko uz dogovor sa vodičem, taksijem odlazimo do mosta preko Dunava. Nakon obilaska starog jezgra grada, imali smo oko dva ipo sata slobodnog vremena, pa smo poželeli da se okrepimo i osvežimo u nekom od restorana ili kafića. Idealno rešenje je bio baš restoran na mostu. Restoran izgleda kao NLO.

Znači, na visini od 80 metara na jednom od stubova mosta je taj restoran vidikovac "UFO". Do njega se dolazi liftom koji se nalazi u jednom krilu stuba ili stepeništem koje je u drugom krilu i do vrha ćete iskoračati 430 stepenika. Iz restorana puca pogled na prelepu panoramu Bratislave, kako starog dela grada tako i novog. Častili smo sebe čuvenim pivom Zlatybažant. Prilikom silaska, odlučile smo se za stepenište. Umor, pivo i 430 stepenika, verujte nikako ne idu zajedno :-)... Ovaj neobični most je spona između starog i novog dela grada. Građen je u periodu od 1967. do 1972. godine, dugačak je 430 metara i težak oko 7 tona i ovaj most upravo predstavlja ljubomornog čuvara i spone između duha prošlosti i duha savremene Bratislave.

Sve u svemu, Bratislava je mali, miran, pitom, šarmantan i vrlo zanimljiv grad vredan posete, pa makar to bilo kao i u mom slučaju, na nekoliko sati.

Iznenadićete se koliko svojim izgledom podseća na mešavinu Beograda i Novog Sada. Novi deo Bratislave koji je smešten na desnoj obali Dunava-Petržalka uveliko je slična Novom Beogradu, dok Bratislavski dvorac poprilično podseća na Petrovaradin.

Srećan vam put i garntujem vam divno ispunjen dan, jer je ovo šarmantan grad koji vas sigurno može vrlo prijatno iznenaditi, a možda vam kao i meni priraste za srce, pa poželite da mu se vratite.

Još putopisa iz Slovačke: Bratislavski dvorac i palata Grasalkovič

16. април 2015.